Đề bài: Phân tích nghệ thuật ông già và biển cả của Hê-minh-uê
Bài làm 1:
Nhà văn Hê-minh-uê là người khai sinh ra nguyên lí sáng tác “tảng bẳng trôi”. Ông coi một tác phẩm nghệ thuật giống như tảng băng trôi với một phần là bề nổi còn bảy phần chìm khuất mà người đọc cần phải tìm tòi, khám phá để thấy được giá trị, ý nghĩa của tác phẩm.Nhờ những đóng góp to lớn ấy mà ông đã trở thành một trong những nhà văn vĩ đại nhất nước Mĩ thế kỉ XX.
Truyện Ông già và biển cả là một sáng tác tiêu biểu của Hê-minh-uê. Tác phẩm chính là minh chứng điển hình cho phong cách kể chuyện và tư duy nghệ thuật của nhà văn. Xuyên suốt đoạn trích chính là cuộc rượt đuổi, cuộc chiến không khoan nhượng của Xan-ti-a-gô với con cá kiếm to lớn. Tuy nhiên như chúng ta đã biết, Hê-minh-uê đã khai sinh ra nguyên lí “tảng băng trôi” nên cuộc chiến đó không đơn thuần chỉ là giữa người đánh cá và con cá lớn mà mỗi hình ảnh, mỗi hành động của nhân vật cũng như con cá kiếm đều mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Đây có lẽ chính là nguyên nhân khiến tác phẩm trở thành tiêu biểu và được nhiều người biết đến.
Thông qua hai hình tượng nhân vật ông già và con cá kiếm đã cho thấy nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc. Hình ảnh con cá kiếm to lớn, hùng vĩ. Nó ban đầu xuất hiện thông qua những đường lượn vòng tròn lớn. Từ đó để cho ông lão gián tiếp cảm nhận được con cá. Việc miêu tả những vòng lượn với độ lớn khác khau theo thời gian chiến đấu với ông lão để thông qua đó ta thấy được sức lực của con cá đã suy giảm theo thời gian. Ông lão chỉ nhìn thấy con cá khi nó bơi sát mặt nước: “Cái đuôi lớn hơn cả chiếc lưỡi hái lớn, màu tím hồng dựng trên mặt đại dương xanh thẫm”. Con cá to với thân hình đồ sộ, bộ vây to sụ bên sườn. Nó to ngoài sức tưởng tượng của ông lão và báo hiệu một trận đấu cam go đang đón chờ ở phía trước. Song song với những đường lượn vòng của con cá đó là hành động níu thả sợi dây của ông lão để khiến con cá kiệt sức. Xan-ti-a-gô đã phải tập trung nắm bắt đường lượn của con cá, cố gắng hết sức và luôn an ủi, cổ vũ bản thân phải cố gắng, giữ tỉnh táo để chiến thắng. Những chi tiết đó được Hê-minh-uê nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong quá trình chinh phục con cá của ông lão. Đây là kiểu kết cấu vừa nhằm nhấn mạnh, đặc tả sức mạnh, sự kiên cường của con người lại vừa cho thấy mức độ quyết liệt giữa ông lão và con cá kiếm. Con cá đại diện cho sức mạnh thiên nhiên hùng vĩ, lớn lao nhưng con người cũng không hề yếu thế. Dù con cá khôn ngoan mạnh mẽ, lớn lao đến đâu cũng bị khuất phục trước con người tuy nhỏ bé nhưng lại có sức mạnh phi thường, không chịu khuất phục.
Trong tác phẩm, cách kể chuyện và miêu tả của tác giả rất hấp dẫn, thu hút độc giả. Bên cạnh việc kể lại diễn biến cuộc chiến tác giả còn sử dụng việc miêu tả độc thoại nội tâm nhân vật tạo nên kết cấu đan xen. Tác dụng đem lại vừa giải thích hành động nhân vật lại vừa nhằm mục đích nhấn mạnh ý chí quyết tâm, sự tin tưởng vào khả năng của bản thân và niềm tin vào chiến thắng của ông lão. Cách ông xưng hô với con cá là người anh em cũng cho thấy tâm tư, tình cảm của ông và tác giả. Để chiến thắng, Xan-ti-a-gô đã dùng hết sức bình sinh, chiến đấu tới mức hoa mắt, chóng mặt, cảm thấy có thể gục xuống bất cứ lúc nào. Nhưng với ông con cá không chỉ là đối thủ mà còn là đối tượng mà ông yêu quý, khâm phục sức chiến đấu của nó. Con cá kiếm chính là đối tượng để ông chinh phục, là người anh em để ông so tài, là lý tưởng của ông. Khuất phục được đối thủ cho thấy sự dũng cảm, trí tuệ và niềm kiêu hãnh của con người lao động. Đây cũng là cơ sở để con người có thể vững tin hơn vào việc chinh phục thiên nhiên.
Tóm lại Ông già và biển cả được sáng tác với nhiều đặc sắc nghệ thuật. Từ lối kể chuyện gần gũi, ngôn ngữ giản dị tới việc sử dụng ngôn ngữ độc thoại, độc thoại nội tâm đặc sắc. Bên cạnh đó Hê-minh-uê còn thành công trong việc xây dựng hình ảnh nhân vật đặc sắc, có ý nghĩa biểu tượng và gây ấn tượng cho độc giả.
XEM THÊM >>>> Ý nghĩa nguyên lý tảng băng trôi
XEM THÊM >>>> Phân tích hình tượng Ông già trong Ông già và biển cả
Bài làm 2:
Ơ-nít Hê-minh-uê (1899 – 1961) là một nhà văn nổi tiếng người Mĩ. Trong những tác phẩm của ông, người đọc không thể không nhắc đến “ông già và biển cả”, tác phẩm không những thành công ở mặt nội dung mà còn cả phương diện nghệ thuật.
Bối cảnh của truyện là ngôi làng chài yên ả gần bến cảng La-ha-ba-na. Nhân vật chính là ông lão ngư phủ Xan-ti-a-gô với mơ ước cháy bỏng là sẽ đánh bắt được một con cá lớn nhất trong đời. Một mình trên con thuyền nhỏ bé ra khơi, ông lão quyết lập chiến công. Trải qua nhiều ngày lênh đênh trên biển cả đầy vất vả, hiểm nguy, cuối cùng ông lão đã đánh bắt dược một con cá kiếm khổng lồ, buộc nó cặp mạn thuyền rồi dong vào bờ. Nhưng con cá kiếm đã bị đàn cá mập tấn công, ông lão dùng hết sức lực để chống chọi với lũ cá mập hung dữ. Khi đuổi được lũ cá mập ra xa thì con cá kiếm chỉ còn lại bộ xương, ông lão buồn bã trở về túp lều của mình, nhưng trong lòng ông vẫn chưa tắt những ước mơ tốt đẹp.
Nghệ thuật của truyện trước hết phải kể đến việc xây dựng nhân vật. Ông già Xantiago là một ông già đánh cá người Cu ba đã 74 tuổi. Thế nhưng, Xan-ti-a-gô hiện lên không bởi những vẻ đẹp bên ngoài nhưng hơn hết lão hiện lên bởi những nét về mặt tâm lý. Hê-minh-uê không xây dựng hình tượng lão đánh cá bằng số lượng ngôn từ của mình nhưng bằng các mảnh rời rạc của nhân vật, là những cuộc nói chuyện ngắn với chú bé Manolin, với con gái và nhất là cuộc hiến với chú cá kiến và đàn cá mập. Chỉ một vài nét sơ sài, chủ yếu thông qua những hồi ức, những giấc mơ và chính yếu nhất là những lời độc thoại nội tâm, nhân vật tự nhiên xuất hiện với đầy đủ dáng vẻ, tính cách, cuộc đời và tài năng.
Xan-ti-a-gô hiện lên là một ông già với bàn tay nứt nẻ vì dây câu, chỉ có một người bạn duy nhất là chú bé Manolin hằng ngày thường nói chuyện với nhau bằng những câu nói vờ vĩnh, với những giấc mơ trong đó chỉ có những chiếc thuyền lớn, những chú sư tử trên bãi biển châu Phi, với một quyết tâm sắt đá giết cho bằng được con cá Kiếm và đàn cá mập. Tác giả không cần lời lẽ để giới thiệu chi tiết, người đọc cũng thấy được cả một quãng đời và thừa hiểu đấy là một con người như thế nào. Tuy có sự xuất hiện của chú bé Manolin và một vài người khác nhưng nhân vật duy nhất được nhà văn quan tâm là lão đánh cá Xan-ti-a-gô.
Hê-minh-uê tập trung đi sâu vào phân tích tâm lý nhân vật bằng cách xây dựng những màn độc thoại nội tâm độc đáo, ngắn gọn mà chứa đựng nhiều suy nghĩ, một thủ pháp nghệ thuật đặc sắc, đa dạng của tác giả. Lão nói với con cá: “Cá ơi, mày không biết mệt thì quả mày là tay khác thường đấy”, “Cá ơi đằng nào rồi mày cũng phải chết mà thôi. Mày cũng muốn tao chết theo mày hả sao?”. Lão nói với bàn tay trái đang tê bại của mình: “Nào tay ơi, bây giờ mày ra sao rồi. Hay vẫn còn đang chưa hoàn hồn hả mày?”. Có thể xem tất cả bề dày, chiều sâu của nhân vật đã được gợi lên qua hình thức độc thoại nội tâm. Hê-minh-uê để cho nhân vật của mình tự bộc lộ tính cách, tư tưởng của bản thân.
Ngôn từ trong tác phẩm được kết hợp nhuần nhuyễn giữa đối thoại với độc thoại nội tâm, giữa lời kể với văn miêu tả cảnh vật. Khuất sâu dưới những trang viết, chúng ta bất chợt tìm thấy mình đâu đó trong những triết lý rất đỗi bình thường của cuộc sống. Nhiều trang viết ẩn chứa một phong cách độc đáo, giàu triết lý và chất thơ, gợi cho người đọc những liên tưởng đến những vấn đề lớn tồn tại trong xã hội. Điểm nổi bật là sự xuất hiện của một nhân vật chính duy nhất xuyên suốt toàn bộ tác phẩm. Bản thân nó toát lên một phong cách cũng như giọng điệu linh hoạt và vững vàng kết hợp với nghệ thuật “tảng băng trôi” tạo nên hấp lực và truyền cảm rất lớn.
Với lối kể chuyện độc đáo, kết hợp nhuần nhuyễn giữa văn kể và lời văn miêu tả nhân vật, miêu tả đối thoại, độc thoại nội tâm, khắc hoạ thành công chân dung nhân vật qua cảm giác, sử dụng ngôn ngữ kể và ngôn ngữ của nhân vật để khắc hoạ điều này. Tác phẩm ông già và biển cả đã thể hiện tình cảm yêu mến, khâm phục của nhà văn đối với những con người lao động nghèo khổ. Trong cuộc đấu tranh vật lộn mưu sinh hay để lập chiến công, con người có thể chấp nhận cái chết, nhưng không bao giờ chấp nhận lùi bước.
